๐ˆ๐๐€๐†๐”๐‘๐€๐’๐€๐”๐ ๐๐„’๐„ ๐Œ๐Ž๐’ ๐ˆ๐‡๐€ ๐๐Ž๐’๐“๐” ๐“๐”๐‘๐ˆ๐’๐‚๐€๐ˆ.

14 December 2025

๐“๐ฎ๐ซ๐ข๐ฌ๐œ๐š๐ข, ๐Ÿ๐ŸŽ ๐ƒ๐ž๐ณ๐ž๐ฆ๐›๐ซ๐ฎ ๐Ÿ๐ŸŽ๐Ÿ๐Ÿ“
Exelรฉnsia Prezidenti Autoridade Munisรญpiu Manufahi ๐‹๐ฎ๐ข๐ฌ ๐Œ๐š๐ซ๐œฬง๐š๐ฅ ๐๐š ๐‚๐จ๐ฌ๐ญ๐š ๐“๐š๐ฏ๐š๐ซ๐ž๐ฌ akompaรฑa Husi Diretor Obras Pรบblika, Reprezentante Diretor PNDS, Administradรณr Postu Turiscai Partisipa Seremรณnia Inaugurasaun Be’e Mos ba Komunidade Suku Liurai Postu Administrativu Turiscai.
Iha รmbitu Inaugurasaun ne’e, Prezidenti Autoridade Husu ba Komunidade sira Atu Tau matan no kuida Didiak be’e Matan no Fasilidade sira ne’ebรฉ iha; “Ita hotu tenki iha Vontade atu kuidadu buat saida de’it ne’ebรฉ mak Estadu Fo mai ita liu-husi Programa Nasionรกl Dezenvolvimentu Suku ne’ebรฉ mak mai husi Orsamentu Jerรกl Estadu nian. Atu dehan ba ita hotu, Orsamentu Jerรกl Estadu ne’e osan Povu nian, Mai ba povu ida ne’e karik ita sente Osan ida ne’e ita nian ba dala uluk ita tenki sente katak sasan ne’e ita nia Kusta, hanesan infra-estrutura Sira hotu ne’ebรฉ mak hari iha ita nia Suku ida ne’e, ita hotu tenki tau matan no ita tenki sente hanesan ita nia uma ida ne’ebรฉ ita hari ho ita nia osan Rasik. Tenki sente mos hanesan ita nia motor ida ita sosa ho ita nia osan rasik, maka ita tenki kuidadu, karik ita iha ona hanoin hanesan ne’e maka valor husi infra-estrutura hirak ne’ebรฉ mak tama iha ita nia suku ne’e, ita tenki kuidadu rasik ona. Ita la Presija Administradรณr mak mai kontrola ka nai Xefi Suku sira mak mai kontrola, ita bot sira rasik mak kontrola, tanba Rejultadu ne’ebรฉ mak diak ne’e fo Valor Diak ba ita.
Iha ne’e atu dehan Be’e ne’ebรฉ mak iha ne Ita hotu mak tenki Koidadu ho diak ba tempu naruk.
Ida seluk mos hau atu dehan iha ne’e, Dala ruma hau mai toba iha ne’e Ita boot sira balun bele iha hanoin katak hau mai atu gaiรฑa ita boot sira nia konfiansa, lae, Hau lao ona ba Suku barak ho Intensaun hakarak mai rona direta ita boot sira nia Difikuldade no Problema sira ne’ebe mak durante ne’e ita boot sira sente. Mensajรฉn ba ita boot sira, fรณ liman ba malu, kria unidade no Estabilidade iha suku to iha Aldeia, tanba ho ne’e mak bele hamosu ona Dezenvolvimentu.
Dala ida tan hau hato’o Parabรฉns ba suku Liurai imi nia obra ne’e lais no kapas tebes”
Prozetu Kanalizasaun Be’e mos ne’e Responsabiliza husi Programa Nasionรกl Dezenvolvimentu Suku (PNDS) Regular Siklu VII ho Totรกl Orsamentu $ 26.675. Be’e Mos Refere Kanaliza iha Tanki Rezervatรณriu 1 no Tornera 5 ba Aldeia Bilmanu no Turicai lau.
๐‘น๐’†๐’Ž๐’‚๐’•๐’‚=
-๐‘ด๐’†ฬ๐’…๐’Š๐’‚ ๐‘ท๐‘จ๐‘ด ๐‘ด๐’‚๐’๐’–๐’‡๐’‚๐’‰๐’Š-

๐’๐€๐Œ๐„, ๐Ÿ๐Ÿ ๐ƒ๐ž๐ณ๐ž๐ฆ๐›๐ซ๐ฎ ๐Ÿ๐ŸŽ๐Ÿ๐Ÿ“
Prezidenti Autoridade Munisipiu Manufahi, ๐‘ณ๐’–๐’Š๐’” ๐‘ด๐’‚๐’“๐’„ฬง๐’‚๐’ ๐’…๐’‚ ๐‘ช๐’๐’”๐’•๐’‚ ๐‘ป๐’‚๐’—๐’‚๐’“๐’†๐’”, Akompaรฑia Diretรณr Jeral INAP, ๐๐จ๐ฅ๐ข๐œ๐š๐ซ๐ฉ๐จ ๐€๐ฆ๐ข๐ฅ๐œ๐š๐ซ ๐๐จ๐š๐ฏ๐ข๐๐š, Diretora Jerรกl Toponomia Organizasaun Urbana, Maria Odete Barros Florindo ho Ekipa halao avaliasaun Kondisaun Minimu iha salaun Riak Leman Autoridade Munisipรกl.
Iha sorumutu neโ€™e abertura husi Prezidnti Autoridade Munisipรกl katak, sorumutu ba avaliasaun Kondisaun Minimu iha Manufahi ba dala tolu ona, hodi hare kondisaun sira iha Manufahi liu-husi servisu neโ€™ebรฉ Autoridade Munisipรกl halao iha tinan rua, servisu balun Autoridade Munisipรกl priense ona no servisu balun sei-dauk priense, dadus sira autoridade iha sei hatan, ba pergunta sira, neโ€™ebรฉ ekipa husi Nasional prepara ona.
Sorumutu ba loron ida ohin importante liu hodi hare ba povu Manufahi nia moris diak, Autoridade prepara ona dadus liu-husi surtahan no servisu tuir mai ekipa sei ba vizita ba iha tereinu hodi hare direita kondisiaun real, nuneโ€™e ekipa sei husik hela mensajen balun atu bele hadia diak liu-tan servisu tรฉkniku balun atu nuneโ€™e Manufahi iha tinan oin hakat ba Poder Lokal.
“๐‘ด๐’†๐’…๐’Š๐’‚ ๐‘ท๐‘จ๐‘ด ๐‘ด๐’‚๐’๐’–๐’‡๐’‚๐’‰๐’Š”

๐ƒ๐ˆ๐‹๐ˆ, ๐Ÿ๐Ÿ ๐ƒ๐„๐™๐„๐Œ๐๐‘๐” ๐Ÿ๐ŸŽ๐Ÿ๐Ÿ“
Exelรฉnsia Prezidenti Autoridade Munisรญpiu Manufahi ๐—ฆ๐—ฟ. ๐‹๐ฎ๐ข๐ฌ ๐Œ๐š๐ซ๐œฬง๐š๐ฅ ๐๐š ๐‚๐จ๐ฌ๐ญ๐š ๐“๐š๐ฏ๐š๐ซ๐ž๐ฌ partisipa atividade Serimรณnia atribuisaun prรฉmiu no sertifikadu ba Artista Pintura Munisรญpiu Manufahi ne’ebรฉ nu’udar manan naโ€™in ba Terseira klasifikasaun ba konkursu Arte Pรบblika Konstrusaun da paz ne’ebรฉ realiza husi Gabineti Prezidenti Repรบblika neโ€™ebรฉ halaโ€™o iha Palรกsiu Presidรฉnsia Repรบblika Bairu-Pite Dรญli.
Konkursu nasionรกl ne’e, inisiativa husi Sua Exelรฉnsia Prezidenti Repรบblika liu-husi Arte & Kultura no Apoiu ba Edukasaun, ho apoiu tรฉkniku hosi Sekretaria Estadu Arte no Kultura (๐’๐„๐€๐Š), envolve artista sira hosi Munisรญpiu hotu-hotu. Partisipante sira hetan kna’ar atu kria arte pรบblika neโ€™ebรฉ sai hanesan veรญkulu ba espresaun koletiva no sรญmbolu identidade kulturรกl, nuneโ€™e hametin koezaun sosiรกl no sidadania ativu iha aliรฑamentu ho valรณr sira ๐€๐’๐„๐€๐ nian.
Programa Arte Pรบblika refere finansia husi Prezidรฉnsia Repรบblika no apoiu Instituisionรกl no Koordenasaun husi Sekretรกriu Estadu Arte no Kultura (๐’๐„๐€๐Š).
Enkuantu manan naโ€™in ba konkursu โ€œ๐‡๐š๐ซ๐ขโ€™๐ข ๐ฉ๐šฬ๐ฌ ๐ฅ๐ข๐ฎ ๐ก๐ฎ๐ฌ๐ข ๐€๐ซ๐ญ๐ž ๐๐ฎ๐›๐ฅ๐ข ๐๐ฎ๐›๐ฅ๐ข๐ค๐šโ€ Munisipiu Manufahi hetan 3ยบ Lugar ho Montante orsamentu ho valor ($800) ho mรณs sertidikadu apresiasaun.
๐™๐™š๐™ข๐™–๐™ฉ๐™–
(Media PAM Mnufahi)

๐’๐š๐ฆ๐ž, ๐Ÿ๐Ÿ‘ ๐ƒ๐ž๐ณ๐ž๐ฆ๐›๐ซ๐ฎ ๐Ÿ๐ŸŽ๐Ÿ๐Ÿ“
Exelรฉnsia Prezidenti Autoridade Munisipรกl Manufahi, ๐‹๐ฎ๐ข๐ฌ ๐Œ๐š๐ซ๐œฬง๐š๐ฅ ๐๐š ๐‚๐จ๐ฌ๐ญ๐š ๐“๐š๐ฏ๐š๐ซ๐ž๐ฌ hamutuk ho Sua Exelรฉnsia Visi Ministru Asuntu Parlamentar, ๐€๐๐ž๐ซ๐ข๐ญ๐จ ๐‡๐ฎ๐ ๐จ ๐๐š ๐‚๐จ๐ฌ๐ญ๐š, Inaugura Edifรญsiu Muzeu Memoriรกl Munisรญpiu Manufahi, iha Postu Antigu Same.
Iha serimรณnia inaugurasaun ne’e, Prezidenti Autoridade hateten, uma ida neโ€™e marka-tan istoria ba Manufahi oan sira hotu. Liu-husi uma ida neโ€™e Manufahi oan sira, konta sira nia istรณria kona-bรก libertasaun Pรกtria neโ€™ebรฉ hatutan husi Dom Boaventura ho nia Aswa’in sira nia mehi ba ukun rasik-aan.
Ho ezistรฉnsia uma Muzeu Momoriรกl ne’e bele fasilita veteranu veterana sira atu mai presta informasaun no konta istoria halo lolรณs hodi konserva no prezerva istรณria sira halo didiak, hodi bele hafasil jerasaun sira atu bele hatene no aruma istรณria sira iha fatin ida deit.
Iha prosesu libertasaun Pรกtria Timor-oan barak mak fila-kotuk ba-malu tan deit diferenti hanoin, maibรฉ sira hotu iha interese atu rai neโ€™e sai diak, ho pasadu neโ€™ebรฉ moruk, maibรฉ ida neโ€™e mak istรณria, atu nuneโ€™e fasilita jerasaun sira atu buka hatene didiak istรณria. Iha uma ida-neโ€™e, iha prosesu ba libertasaun Patria, liu-liu ba Manufahi.
Husu ba ema hotu atu mai konta istรณria lolos no mo-mos atu nuneโ€™e labele prejudika jerasaun sira tuir mai, nasaun ida neโ€™e nia abut mak istรณria, ita hotu hatene la iha nasaun ida mak la iha nia istรณria. Kada nasaun iha nia istรณria rasik, liu-husi istรณria mak hamosu sentidu nasionalizmu, liu-husi istรณria mak hamosu sentidu patriotizmu, liu-husi istรณria mak hamosu vontade ema ida nian hodi dezenvolve rai no povu iha nasaun ida.
-๐Œ๐ขฬ๐๐ข๐š ๐๐€๐Œ ๐Œ๐š๐ง๐ฎ๐Ÿ๐š๐ก๐ข-

 

Same, 09 Dezembru 2025
Relasiona ho esforsu estadu Timor-Leste Nian, liu-husi SUA EXELร‰NSIA PRIMEIRU MINISTRU KAYRALA XANANA GUSMรƒO, dau-daun neโ€™e halo hela NEGOSIASAUN FRONTEIRA TERRESTRE ENTRE TIMOR-LESTE HO INDONร‰ZIA, no ho esforsu sira nee hotu iha diskusaun ITA FIAR SEI HETAN SUSESU. TANBA NEโ€™E, PREZIDENTI AUTORIDADE MUNISIPรL MANUFAHI husu bรก Diretรณr Servisu Munisipรกl, Dirijentis Delegasaun Territoriรกl, Dirijentis Instituisaun Guvernu, Dirijentis Organizasaun Naun-Governamentรกl, Funsionรกriu, Estudantes No Komunidade Sira Hotu Atu Partisipa Iha SELEBRASAUN MISSA AGRADESEMENTU IHA IGREJA Parรณquia Nossa Senhora Assunรงรฃo Same, Kuarta-Feira, 10 Dezembru 2025, Oras Tuku 16:00 Loro Kra’ik.
OBRIGADU WA’IN.
๐๐ฎ๐ข๐ซ๐š๐ง๐ญ๐ž๐ญ๐ฎ๐ค, ๐Ÿ” ๐ƒ๐ž๐ณ๐ž๐ฆ๐›๐ซ๐ฎ ๐Ÿ๐ŸŽ๐Ÿ๐Ÿ“
Exelรฉnsia Prezidenti Autoridade Munisรญpiu Manufahi ๐‹๐ฎ๐ข๐ฌ ๐Œ๐š๐ซ๐œฬง๐š๐ฅ ๐๐š ๐‚๐จ๐ฌ๐ญ๐š ๐“๐š๐ฏ๐š๐ซ๐ž๐ฌ Akompaรฑa husi Administrador Postu Fatuberliu, Director PNDS, Diretรณr PDIM, Diretรณr Jestaun Merkadu no Turizmu, no Diretora Edukasaun Munisipal partisipa Seremรณnia Inaugurasaun ba Eskola EBF Quirantetuk.
Iha Seremรณnia Inaugurasaun EBF Quirantetuk ne’e, Prezidenti Autoridade Munisipรกl Iha nia Intervensaun
hateten “Husu ba ba ita hotu tenke iha dever atu ta matan no iha Responsabilidade ba Obra ne’ebรฉ mak iha, karik aban bain-rua iha nia fasilidade balun mak Falla, husu ita hotu atu Fo oiuan ita nia sakrifรญsiu, ita nia kontribuisaun balun. La haluhan mos agradese ba PNDS, ba Ekipa Jestaun Suku no Komunidade sira hotu iha ne’e tanba ho ita boot sira nia Kontribuisaun no Prontidaun sira hotu ne’ebรฉ mak diak, mak ohin loron ita finaliza ona Obra bot ida ne’e ho nia Kualidade diak “
Responsรกvel ba konstrusaun Eskola EBF Quirantetuk ne’e Konstrui husi Programa Nasionรกl Dezenvolvimentu Suku (PNDS), Eskola refere iha Sala Tolu no Haris Fatin ida ho Totรกl Orsamentu, Montante $ 48.000.
=Remata=
-Mรฉdia PAM Manufahi-
Exelรฉnsia Prezidenti Autoridade Munisรญpiu Manufahi ๐‹๐ฎ๐ข๐ฌ ๐Œ๐š๐ซ๐œฬง๐š๐ฅ ๐๐š ๐‚๐จ๐ฌ๐ญ๐š ๐“๐š๐ฏ๐š๐ซ๐ž๐ฌ
Partisipa Enkontru Grupu Traballu Liรฑa-Ministeriรกl ho Secretaria Estado Igualdade (SEI) kona-bรก Programa Prioridade Governu nian ba Promove Igualdade iha Tinan 2025 no Aprezenta kona-bรก Progresu no Dezafius husi Implementasaun Polรญtika Igualdade Jรฉneru iha Autoridade Munisรญpiu ka iha Ministรฉriu ida-idak Durante Perรญudu 2025.
Enkontru ne’e Hala’o iha Salaun Maria Gurrete (SEI) Kaikoli Dili Timor-Leste.
-๐‘ด๐’†ฬ๐’…๐’Š๐’‚ ๐‘ท๐‘จ๐‘ด ๐‘ด๐’‚๐’๐’–๐’‡๐’‚๐’‰๐’Š-

Xefi Aldeia Fatuk Mutin Sub Aldeia Quirantetuk hamutuk ho Komunidade sira, Entrega Rai ne’ebe Futuru atu Construi Edifisiu Klinika Quirantetuk ba Exelรฉnsia Prezidenti Autoridade Munisรญpiu Manufahi ๐‹๐ฎ๐ข๐ฌ ๐Œ๐š๐ซ๐œฬง๐š๐ฅ ๐๐š ๐‚๐จ๐ฌ๐ญ๐š ๐“๐š๐ฏ๐š๐ซ๐ž๐ฌ.

โ€œ๐‘ด๐’†๐’…๐’Š๐’‚ ๐‘ท๐‘จ๐‘ด ๐‘ด๐’‚๐’๐’–๐’‡๐’‚๐’‰๐’Šโ€

ยฉ 2025 Autoridade Municipio Manufahi.