Prezidente Munisipiu Manufahi
Phone: +67077840152
Email: administrador.manufahi@estatal.gov.tl
Administrasaun jeral
Naran Arantes Isaac Sarmento, moris iha Suku Letefoho, Posto Administrativu Same, Munisipiu de Manufahi, iha dia 1 de Maio de 1975, hosi maun alin nain sanulu resin rua, (12), feto 4 no mane 8, no oan ba dala sanulu resin ida husi inan Alcina Isaac (matebian), no Aman Jose Doutel Sarmento (matebian), ho naran istima iha uma no familia, sempre bolu Arou. Iha tinan 2003, hari uma kain, hodi kaben ho Rahayu Prasetiani Baptista, no iha oan nain tolu; ida primeiru, naran Fabrizio Baptista Isaac Sarmento, segundo, naran Margareth Baptista Isaac Sarmento, no terseiru, naran Jose Antonio Baptista Isaac Sarmento. Moris iha familia ne’ebé simples tamba iha tempo português aman hanesan funsionario Agrikultura, hamutuk ho Ir. Mario Viegas Carrascalo (matebian), no iha tempo Indonesia hanesan Kepala Dinas Pertanian TK II Kabupaten Manufahi, no inan hanesan ema Agrikultor. Iha tempo sei kiik, Inan ho Aman sempre hanorin ami atu badinas reza no ba Misa, tengki iha honestidade, diak ba ema hotu, mesmu ema halo aát hasoru ita, tengki hatene fo perdua, tengki iha displina.
Iha tinan 1980 hahú tama iha eskola primária SDN I Same no remata iha tinan 1990. Iha tinan ne’e foin hahú aprende lee, tamba ulun tos, tengki obriga fila ba uma hetan hanorin husi maun rasik ho naran Jaime da Costa Sarmento. Iha klase tiga SD foin maka hatene lee. Depois de remata iha SD, kontinua fali ba Pre-Sekundaria Katólika São Miguel Arkanjo, Same, tamba iha momentu ne’ebá, eskola refere foin hahú loke, no Inan ho Aman obriga no haruka ba iha eskola refere, tamba eskola Katholik. Momentu iha escola ne’e, tengki kumpri displina ne’ebé madre sira ho Amo Parokia (momento ne’ebá Amo Rafael matebian). Momento iha eskola refere, sempre hetan kastigu husi madre sira, tamba sempre halo barulho iha eskola laran. Iha tinan 1993 remata iha eskola Pre-Sekundária no kontinua ba eskola Sekundária ka SMU St. yoseph Dili, no iha eskola ne’e to deit iha klase dua tengki muda fali ba iha Indonesia Semarang, tamba maun nain rua ne’ebé maka eskola ona iha ne’ebá ho naran Jaime da Costa Sarmento, hanesan doutor no Nelyo Isaac Sarmento, mak husu atu lori hau ba eskola iha Indonesia, no hau aseita hodi ba eskola iha Indonesia. Iha ne’ebá hau tama iha eskola Sekundária São Miguel Arkanjo Semarang. Wainhira tama iha eskola refere, tengki buka aprende lian Indonesia ho lian jawa, tamba maioria utiliza lian jawa no Bahasa Indonesia, no persija tempo atu halo adaptasaun, no konsege remata iha tinan 1995, no koko kedas ba rejistu iha UNDIP hodi tuir exame iha UMPTN no konsege liu ba tama iha UNDIP, iha tinan 1995 hodi foti Fakuldade Sosial Politik, jurusan Ilmu Pemerintahan, no iha tinan 1999 tengki fila fali mai Timor hodi partisipa konsulta popular. Depois de konsulta popular foin maka kontinua fali iha tinan 2002 no remata iha tinan 2004.
Iha momento sei kiik sempre gosta halimar fotebola no sai eskola sempre ba hein karau ajuda inan ne’ebé maka halkiak karau, nomos gosta atu rona politik sobre Timor nia luta. Iha tempo ida, halibur malu ho labarik idade kiik sira, ami halo jogos iha ex Merkado antigu, Same, kontra maluk sira husi Maubessi ne’ebé maka mai basar iha sábado, no momento joga utiliza deit bola jambua. Momentu joga, iha tentara sira husi RPKAD ou nangala mai asisiti jogos, no militar sira ne’e kontente tebes ho jogos ne’ebé ami hala’o no sira hola bola kaki ou bola futebol nian, mai entrega no fo responsabilidade mai ami hodi husu atu uza ba joga bola hirak ne’e, tamba bapa sira hare’e ami joga diak tébes. Kuandu tama ona ba eskola Pre-Sekundária, komesa gosta ona mete iha politik Timor nian ba ukun rasik-an, tamba sempre buka hatene istoria ba ukun-an no loron-loron sempre rona radio BBC, radio Nederland, no radio Australia, no dala ruma mos halo diskusaun oituan sobre politik ho Aman kona ba golpe ne’ebé maka la’o iha tinan 1975, entre UDT ho FRETILIN, to’o iha Indonesia bele invade fali Timor, no ransu ho kolega sira ne’ebé maka involve ona iha organizasaun resistensia nian hanesan, Irmaun Antonio da Regras Mareta, agora sai hanesan membru PNTL Munisipiu Manufahi, no mos irmaun Licinio M. Branco, HATOLI, membro OJECTIL/OPJELATIL. Iha momento ne’ebá buka ona atu bele involve direita tamba sempre hare’e injustisa mosu hela deit ba povo kiik sira no mos militar Indonesia sira sempre halo ameasa ba komunidade no halo torturasaun ba jovem no povo, ne’ebé maka deskonfia invole iha resitensia ba ukun rasik-an. Ho hahalok sira hanesan ne’e maka obriga hau atu kontinua estuda hodi bele hatutan no sai lian ba ema sira ne’ebé maka la iha lian no la barani atu hakilar atu bele defende povo kiik sira. Kuandu ba kontinua fali eskola iha Eskola Sekundária Santo Mikael Semarang, Indonesia, komesa hahú tama ona iha organizasaun RENETIL, hamutuk ho estudante Timor oan sira iha Indonesia, ne’ebé maka involve iha organizasaun resistensia ne’e, hamutuk ho Primo Jose Amaral Tilman ne’ebé fo dalan hodi hola parte iha Organizasaun resistensia ho juramento iha Semarang, Indonesia. Iha ne’e, komesa halo konsetrasaun ba estudu fahe ona ba rua. Iha parte ida ba eskola no parte ida halo poilitik ba Timor ukun rasik-an, no kontinua ba Universidade halo tan ligasaun ho aktivista pro demokrasia Indonesia nian, hanesan SMID, SOLIDAMOR, hodi hamosu hanoin ida atu bele halo influensia ba aktvista sira ne’e, atu bele halo asaun hodi hamonu rezime ditadura Soeharto. Wainhira iha demonstrasaun REFORMASI, hetan orientasaun husi dirijente RENETIL, atu bele influensia estudante Indonesia sira, hodi halo manifestasaun tun ba estrada. Iha momento estudante Indonesia sira halo hela mimbar iha kampus UNDIP Semarang, hamutuk ho kolega sira seluk halo influensia ba estudante sira, hodi obriga sai husi kampus, ba okupa kantor DPRD TK I JATENG no kantor Gubernur, no konsege okupa dunik kantor hirak ne’e. Depois de ASAUN ne’e, estudante Timor oan sira, tuir orientasaun husi dirijente RENETIL, halo Asaun iha DEPLU INDONESIA, hodi husu halo REFERENDUM ba Timor Timur, no husi Asaun Demontrasaun iha DEPLU ne’e, ami hetan orientasaun atu fila hotu mai Timor hodi bele servisu hamutuk ho responsavel CNRT, hodi bele mobiliza no konsola povo atu ba vota no labele simu otonomia. Momento mimbar bebas ne’ebé maka halao husi UNTIM/Dewan Solidaritas iha manufahi, hamutuk ho kolega nain rua hanesan membros RENETIL ho naran Claudio Gerónimo no Celito Cardoso, mai hamutuk ho Mahasiswa UNTIM/ Dewan Solidaritas halo mimbar bebas iha Merkado antigun, Same. Hamutuk ho kolega Claudio Gerónimo maka sa’e ba palku hamutuk hodi hakilar ukun rasik-an no husu atu militar Indonesia sira sai husi Timor no halakon ona GADAPSI ne’ebé maka soran povo iha Manufahi, no mos husu referendum ba problema Timor nian. Depois de konsulta popular 30 de Agosto de 1999, povo hotu desidi haketak-an husi Indonesia, no iha tinan 2002 foin ba kontinua fali estudo iha UNDIP Semarang, JATENG, Indonesia, no remata estudo iha tinan 2004 iha Fakuldade Sosial Politik, Jurusan Ilmu Pemerintahan,
Depois de remata estudo iha tinan 2004, fila mai Timor Leste hodi hala’o knar servisu professional iha tinan 2006–2008, iha Ministerio solidariedade sosial, hodi asumi knar hanesan koordenador ekipa levantamento dadus IDPS ba uma estragus krizi 2006. Tinan 2008-2018 asumi knar hanesan Sekretáriu Munisipiu de Manufahi. Tinan 2013-2018 asumi knar nu’udar Vice KSM / servisu seguransa Munisipal. Tinan 2014-2018 asumi knar nu’udar Presidente Conselho CEFOBOM. Tinan 2017-2021 asumi knar nu’udar Presidente Konselho Fundasaun LBF. Tinan 2012-2014 asumi knar nu’udar Administrador Munisipiu Interino hodi subtitui Administrador Sr. Filomeno Tilman tamba kondisaun saude, atu nune’e bele asumi papel hodi fasilita seremonia komemorasaun 100 Anos funu Manufahi ne’ebé lidera husi Avo Dom Boaventura, ne’ebé halao iha Luak, Aldea Loti, Suku Daisua, Posto Administrativo Same, no seremonia ne’é inisia husi Maun Boót Kay Rala Xanana Gusmão nu’udar Primeiro Ministro. Tinan 2017-2020, depois de matebain Carlito Pinhero de Araujo hetan insidente kareta hodi la sava vida, hau asumi hikas knar hanesan Administrador Interino Munisipiu de Manufahi. Tinan 2020 hetan fiar husi membro Conselho Diretivo Nasional CVTL hodi Substitui Sr. Mericio Juvinal dos Reis Akara, aktual Sekretário Estado Komunikasaun Sosial hanesan membros KDN. Ho knar ne’ebé maka iha, sempre kaer ho responsabilidade ho moto moris nian maka hanesan “honestidade, hakraik-an, displina, fiar ba Nai Maromak, matebian, rai lulik no uma lisan sira”, buat sira ne’ebé todan bele sai kman iha moris loro-loron nian.
SDN I Same
Sao Miguel Arcanjo
Sao Miguel Arcanjo
UNDIP
Administrasaun Munisipiu Manufahi
© 2023 Administração do Municipio Manufahi.